10 năm Luật Hòa giải ở cơ sở: Hóa giải mâu thuẫn, thắt chặt hơn tình làng, nghĩa xóm

Qua 10 năm triển khai thi hành Luật Hòa giải ở cơ sở, công tác xây dựng, củng cố, kiện toàn tổ hòa giải ở các ấp, khu vực trên địa bàn tỉnh đã phát huy hiệu quả, từ đó giúp giải quyết kịp thời những mâu thuẫn, tranh chấp nhỏ trong cộng đồng dân cư, góp phần gắn kết thêm tình làng, nghĩa xóm.

Một buổi hòa giải của Tổ hòa giải khu vực 4, phường III, thành phố Vị Thanh.

Có thâm niên gần 15 năm tham gia công tác hòa giải ở cơ sở, ông Phạm Thanh Hiền, Tổ trưởng Tổ hòa giải ấp Hòa Hưng, thị trấn Búng Tàu, đã cùng các thành viên tổ hòa giải ấp giải quyết kịp thời nhiều tranh chấp, mâu thuẫn tại địa phương.

Theo ông Hiền, ở nông thôn, tranh chấp xảy ra có khi chỉ từ cái cây mọc lấn qua ranh đất, bất đồng tiền bạc, hay chuyện trẻ con chọc ghẹo nhau... nên thường khá phức tạp. Để hóa giải, hàn gắn những mâu thuẫn này, cách làm hay của tổ hòa giải ấp Hòa Hưng là trước khi đưa vụ việc ra hòa giải, tổ sẽ xác minh, nắm rõ về nguồn gốc, nguyên nhân. Đồng thời, tổ chức họp để tổ trưởng báo cáo nội dung đơn, kết quả xác minh nguồn gốc, nguyên nhân xảy ra tranh chấp cho thành viên trong tổ nắm rõ để thảo luận. Sau đó, tổ sẽ tiến hành mời các bên đến nhà thông tin ấp, đặc biệt là mời thêm một số người có uy tín ở địa phương tham gia hòa giải.

“Điều quan trọng là tập thể tổ hòa giải nên có định hướng trước về nội dung, hướng phân tích, giải thích để vận động hai bên đương sự, nhằm tránh trường hợp các thành viên trong tổ hòa giải, trong quá trình phân tích, giải thích có ý kiến trái chiều, dẫn đến hiệu quả hòa giải không cao”, ông Hiền chia sẻ.

Nhiều năm làm Trưởng khu vực cũng là chừng ấy năm tham gia vào Tổ hòa giải khu vực 4, phường III, thành phố Vị Thanh, ông Trần Văn Việt không nhớ rõ mình đã tham gia hòa giải bao nhiêu vụ việc. Nhưng với ông Việt, mỗi khi các bên ký vào biên bản hòa giải thành, mâu thuẫn được hóa giải, cuộc sống trở lại bình thường, thì đó là niềm hạnh phúc của ông và các thành viên trong tổ hòa giải.

Ông Việt phân tích: “Hòa giải không chỉ để giải quyết mâu thuẫn nhất thời mà còn giúp hàn gắn tình làng nghĩa xóm, tình cảm gia đình. Làm việc này phải từ cái tâm, trách nhiệm thì mới “trụ” được vì rất dễ va chạm”.

Nhiều người làm công tác hòa giải ở cơ sở như ông Việt, ông Hiền thừa nhận, với vai trò hòa giải viên, việc phân xử đụng chạm đến quyền lợi các bên là điều khó tránh khỏi, nên không ít lần họ bị lời ra tiếng vào. Nhưng rồi những vụ việc được hòa giải thành công, xóm ấp thuận hòa, anh em yên ấm, đã khiến họ quên đi những vất vả, thị phi để tiếp tục đồng hành với công việc.

Theo đánh giá của UBND tỉnh, qua 10 năm triển khai thi hành Luật Hòa giải ở cơ sở, công tác hòa giải cơ sở tại Hậu Giang không chỉ giúp tăng tình đoàn kết trong cộng đồng mà còn ngăn ngừa các hành vi vi phạm pháp luật, bảo đảm an ninh trật tự. Trong giai đoạn từ năm 2014-2023, các tổ hòa giải cơ sở trên địa bàn tỉnh tiếp nhận và đưa ra hòa giải tổng số 15.041 vụ việc. Trong đó, hòa giải thành 13.734 vụ, đạt tỷ lệ 91,3%; hòa giải không thành 1.307 vụ chiếm 8,7%... Về phía Sở Tư pháp đã tổ chức 89 đợt tập huấn, bồi dưỡng kiến thức pháp luật, kỹ năng cho hòa giải viên với khoảng 3.600 đối tượng tham gia. Sở còn biên soạn và phát hành 10.000 tờ gấp hỏi - đáp Luật Hòa giải ở cơ sở, sổ tay nghiệp vụ, sổ tay kỹ năng hòa giải ở cơ sở cấp phát cho các tổ hòa giải trên địa bàn.

Ông Đồng Việt Phương, Phó Giám đốc Sở Tư pháp, đánh giá, qua 10 năm triển khai thi hành luật, công tác hòa giải ở cơ sở trên địa bàn tỉnh nhận được sự quan tâm chỉ đạo của các cấp, các ngành và sự nhiệt huyết, cống hiến của đông đảo đội ngũ hòa giải viên. Việc thực hiện luật đã tác động tích cực đến đời sống xã hội, tạo cơ sở pháp lý đầy đủ, toàn diện, vững chắc cho hoạt động hòa giải đi vào nề nếp, thống nhất, hiệu quả.

Minh chứng từ thực tế cho thấy, số vụ hòa giải thành ngày càng tăng đã hỗ trợ đắc lực chính quyền địa phương trong giải quyết trực tiếp những vụ việc vi phạm pháp luật, tranh chấp nhỏ trong dân, hạn chế đơn, thư khiếu nại vượt cấp. Đặc biệt, Hậu Giang là một trong những tỉnh, thành có tỷ lệ hòa giải thành cao nhất cả nước. 

Tuy nhiên, theo đánh giá, việc triển khai luật vẫn còn những hạn chế, khó khăn, vướng mắc nhất định. Đơn cử như một số cơ sở chưa nhận thức sâu sắc tầm quan trọng của công tác hòa giải đối với đời sống xã hội nên thiếu quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo, đầu tư. Kinh phí phục vụ cho công tác này chưa đáp ứng yêu cầu; chế độ đãi ngộ thấp nên chưa thu hút được nhiều thành viên, hội viên tham gia tích cực; trình độ năng lực, nghiệp vụ, kỹ năng của đội ngũ hòa giải viên còn nhiều hạn chế…

Để tiếp tục nâng cao hiệu quả công tác hòa giải ở cơ sở trên địa bàn tỉnh, theo ông Đồng Việt Phương, thời gian tới rất cần cấp ủy đảng, chính quyền các cấp xác định đúng vị trí, vai trò của công tác hòa giải ở cơ sở; phát huy vai trò, trách nhiệm của cơ quan tư pháp trong việc phối hợp với Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức thành viên trong công tác hòa giải.

“Về phía sở, sẽ tiếp tục củng cố, kiện toàn, nâng cao chất lượng tổ hòa giải và hòa giải viên thông qua việc thường xuyên bồi dưỡng kiến thức pháp luật cho các hòa giải viên về đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước trong từng lĩnh vực của đời sống xã hội, để qua đó phát huy hơn nữa hiệu quả công tác hòa giải cơ sở trên địa bàn tỉnh”, ông Phương nhấn mạnh.

Bài, ảnh: ĐÌNH BẢO