Haiti rơi vào tình trạng khủng hoảng nhân đạo trầm trọng

Bất ổn chính trị, đói nghèo bị đe dọa nghiêm trọng bởi các băng đảng tội phạm mọc lên như nấm... khiến người dân Haiti rơi vào khủng hoảng nhân đạo trầm trọng.

Lốp xe bốc cháy gần Nhà tù Quốc gia ở Port-au-Prince, Haiti, sau khi hàng ngàn tù nhân vượt ngục ngày 3-3-2024.  Ảnh: AFP/TTXVN

Mới đây, các băng nhóm vũ trang tấn công sân bay quốc tế của Haiti và giải thoát hơn 3.800 tù nhân nhằm lật đổ Thủ tướng Haiti Ariel Henry đã khiến tình hình an ninh chính trị ở quốc gia vùng Caribe vốn đã bất ổn nay lại càng khốn khó hơn. Đây là tín hiệu dự báo tương lai của Chính phủ Haiti ngày càng phải đối mặt với sự khó khăn hơn.

Theo báo Anh The Guardian, tối 3-3 các quan chức Haiti đã ban bố tình trạng khẩn cấp kéo dài 3 ngày và áp đặt lệnh giới nghiêm hàng đêm nhằm xoa dịu tình trạng bất ổn ngày càng gia tăng. Tuy nhiên, lực lượng cảnh sát không thể trấn áp các băng nhóm vì quá hạn chế. Hiện lực lượng cảnh sát Haiti chỉ có khoảng 9.000 sĩ quan và phần lớn những người này cũng đang rời bỏ vị trí để đảm bảo an toàn tính mạng. Trong khi đó, những người đứng đầu đất nước, bao gồm Thủ tướng Henry cũng đang không ở trong nước nên càng khó khăn hơn trong lãnh đạo, điều hành lực lượng chống các nhóm gây rối.

Trước tình trạng an ninh ngày càng phức tap, Haiti đã ban bố tình trạng khẩn cấp và thực hiện giới nghiêm vào ban đêm. Tuy nhiên, chỉ vài giờ sau lệnh tình trạng khẩn cấp, các tay súng được trang bị vũ khí hạng nặng đã phát động một cuộc tấn công mới vào sân bay then chốt của đất nước, đọ súng với cảnh sát và binh lính.

Jimmy Chérizier, cựu sĩ quan cảnh sát được biết đến với bí danh Barbecue, hiện điều hành một liên minh các băng đảng, đã nhận trách nhiệm về các vụ tấn công. Người này cho biết mục tiêu của các băng nhóm là bắt cảnh sát trưởng Haiti và các bộ trưởng chính phủ, đồng thời ngăn chặn sự trở lại của Thủ tướng Henry. Ít nhất 9 người, trong đó có 4 cảnh sát, đã thiệt mạng kể từ ngày 29-2 đến nay. Tuy nhiên, Liên Hiệp Quốc (LHQ) ước tính khoảng 15.000 người đã buộc phải tháo chạy trước bạo lực trong những ngày qua.

Tổng thư ký LHQ Antonio Guterres đã bày tỏ quan ngại sâu sắc trước tình hình an ninh đang xấu đi nhanh chóng tại đây. Người đứng đầu LHQ tái khẳng định sự cần thiết phải khẩn trương hành động, kêu gọi cộng đồng quốc tế tiếp tục hỗ trợ, cung cấp tài chính cho một sứ mệnh an ninh đa quốc gia do LHQ bảo trợ tại Haiti.

Hiện Mỹ đã khuyến cáo công dân nước mình rời khỏi quốc gia này càng sớm càng tốt. Nhiều quốc gia liên quan như Canada, Pháp, Tây Ban Nha… cũng đã đóng cửa đại sứ quán của mình vì lý do an ninh.

Haiti rơi vào tình trạng hỗn loạn hơn bao giờ hết kể từ khi Tổng thống Jovenel Moise bị ám sát vào tháng 7-2021, khiến Thủ tướng Ariel Henry trở thành lãnh đạo lâm thời của đất nước.

Theo LHQ, hơn 8.400 người là nạn nhân của bạo lực băng đảng ở Haiti vào năm ngoái và nạn đói ở quốc gia chìm trong xung đột này đã xuống mức tàn khốc chưa từng có. Trong số này có hơn 1.400 người thiệt mạng kể từ đầu năm 2023 đến nay. Điều phối viên nhân đạo của LHQ tại Haiti Ulrika Richardson cho rằng, bạo lực leo thang ở Haiti là vô nhân đạo và 4,4 triệu người - khoảng 40% dân số - phải đối mặt với tình trạng mất an ninh lương thực nghiêm trọng.

Tuần trước, Thủ tướng Haiti Henry đã bay tới Nairobi trong nỗ lực mới nhất nhằm kêu gọi đưa lực lượng gồm 1.000 cảnh sát Kenya để giành lại quyền kiểm soát đất nước từ tay các băng đảng vũ trang hiện nay. Nhưng khi ông ra nước ngoài, các băng đảng đã tranh thủ cơ hội gây hỗn loạn ở thủ đô.

Trong khi đó, Benin, quốc gia Tây Phi cũng đã đề nghị điều động 2.000 binh sĩ tới vùng biển Caribe vào tuần trước để giúp Haiti.

Mặc dù chính quyền Haiti đã nỗ lực để tìm kiếm giải pháp cả huy động lực lượng trong nước lẫn kêu gọi hỗ trợ bên ngoài để lập lại an ninh trật tự, ổn định tình hình chính trị. Tuy nhiên, Haiti khó có thể giải bài toán chính trị khi mọi thứ đều nhờ bên ngoài.

HN tổng hợp