Gia tăng căng thẳng vùng Vịnh

Hai tàu chở dầu của Anh đã bị lực lượng Vệ binh Cách mạng Hồi giáo Iran (IRGC) bắt giữ vào tối 19-7 trong một đợt leo thang căng thẳng lớn ở vùng Vịnh.

Tàu Stena Impero bị Iran bắt giữ hôm 19-7. Ảnh: REUTERS

Tàu thứ nhất là Stena Impero treo cờ Anh. Nó dự kiến tới Ả Rập Saudi nhưng sau đó đột ngột chuyển hướng tới đảo Qeshm của Iran. Con tàu trọng tải 30.000 tấn này bị tắt bộ thu phát tín hiệu lúc 16 giờ 29 phút (giờ địa phương). Số phận của 23 thuyền viên trên tàu vẫn chưa rõ ràng.

Tàu thứ hai, Mesdar treo cờ Liberia do Anh quản lý, bị IRGC chặn lại cách 40 phút sau khi tàu Stena Impero đổi hướng. Con tàu bị tạm giữ một thời gian trước khi được phép tiếp tục hành trình.

Anh đã phái tàu khu trục HMS Montrose tới bảo vệ tàu Stena Impero nhưng không kịp. Bộ trưởng Ngoại giao Anh Jeremy Hunt đã bày tỏ quan ngại sâu sắc về việc Iran bắt 2 tàu chở dầu Anh ở eo biển Hormuz. Tuy nhiên, cho biết nước ông sẽ không xem xét lựa chọn quân sự, thay vào đó tìm giải pháp ngoại giao sau vụ Iran bắt tàu chở dầu Anh ở eo biển Hormuz.

Theo đài RT, việc Iran bắt giữ tàu chở dầu treo cờ Anh ở eo biển Hormuz là dấu hiệu cho thấy Tehran không còn kiên nhẫn trước việc châu Âu không làm gì kể từ khi Mỹ rút khỏi thỏa thuận hạt nhân vào năm ngoái. Ông Hamed Mousavi, chuyên gia tại Trường Đại học Tehran (Iran), cho biết từ trước tháng 5-2019, Iran đã cực kỳ kiềm chế bất chấp lệnh trừng phạt của Mỹ và sự thất vọng khi châu Âu không làm gì để bù đắp những tổn thất do trừng phạt gây ra.

Cũng theo ông Mousavi, Iran giờ đây muốn gửi thông điệp rõ ràng đến Anh và Mỹ, theo đó, Tehran có các phương tiện và sức mạnh để đối phó với sức ép và sự khiêu khích của phương Tây. Ngoài ra, hành động của Iran còn nhằm phản ứng trước sự tăng cường hiện diện quân sự của Mỹ tại Trung Đông.

Một số chuyên gia khác cho rằng, bằng cách leo thang nguy cơ xung đột ở eo biển Hormuz, Iran có thể tận dụng điều này làm đòn bẩy và quân bài mặc cả trong trường hợp đàm phán với Mỹ được nối lại. Theo họ, chiến lược của Iran là thúc đẩy châu Âu và cộng đồng quốc tế buộc Mỹ thay đổi chính sách nhưng vẫn còn quá sớm để biết liệu canh bạc này có thành công hay không.

Về phía Mỹ, Tổng thống Mỹ Donald Trump cho biết sẽ thảo luận với Anh về vụ việc. Giữa lúc căng thẳng với Iran đang tăng, Lầu Năm Góc đã lên kế hoạch thực hiện chiến dịch hàng hải đa quốc gia ở khu vực này và gửi thêm quân tới Ả Rập Saudi.

Theo hãng thông tấn SPA của Ả Rập Saudi hôm 19-7, Bộ Quốc phòng Mỹ cũng xác nhận động thái này khi cho biết sẽ triển khai quân đội và nguồn lực tới Ả Rập Saudi như một biện pháp ngăn chặn trong trường hợp đối mặt với các mối đe dọa có thật và mới nổi.

Một quan chức Mỹ giấu tên cho biết khoảng 500 binh sĩ Mỹ được triển khai đến Ả Rập Saudi và đây là một phần trong kế hoạch gia tăng số lượng binh sĩ Mỹ ở Trung Đông mà Lầu Năm Góc đã công bố vào tháng trước.

Tổng thống Nga Vladimir Putin vừa bày tỏ nỗi quan ngại sâu sắc về cuộc đối đầu Mỹ - Iran hiện nay. “Căng thẳng này khiến chúng tôi lo ngại vì nó xảy ra gần biên giới của Nga. Nó có thể gây bất ổn tình hình quanh Iran, ảnh hưởng một vài nước mà Nga có quan hệ rất gần gũi, khiến gia tăng dòng người tị nạn cùng với việc gây ra thiệt hại đáng kể đối với nền kinh tế thế giới cũng như ngành năng lượng toàn cầu”. Ngoài ra, theo hãng thông tấn Tass (Nga), nhà lãnh đạo Nga khẳng định Matxcơva hoan nghênh bất kỳ động thái cải thiện nào trong mối quan hệ giữa Mỹ và Iran vì việc leo thang căng thẳng không mang lại lợi ích cho bất kỳ ai.

Trong khi đó, Chủ tịch Ủy ban Quốc tế của Hội đồng Liên bang (Thượng viện) Nga, ông Konstantin Kosachev, cảnh báo việc tàu chở dầu Stena Impero bị Iran giam giữ có thể trở thành cái cớ cho việc sử dụng vũ lực. Ông Kosachev thúc giục các bên liên quan kiềm chế và tìm giải pháp ngoại giao cho vụ việc.

NGUYỄN TẤN tổng hợp