Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật Tố tụng hình sự: Một số điểm mới

Tại kỳ họp thứ 2, Quốc hội khóa XV đã tiến hành biểu quyết thông qua Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật Tố tụng hình sự, Luật này có hiệu lực thi hành ngày 01/12/2021 và có một số điểm mới được sửa đổi, bổ sung.

Công an tỉnh và ngành chức năng dự hội nghị trực tuyến triển khai Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật Tố tụng hình sự.

Luật đã sửa đổi, bổ sung khoản 3 Điều 146 theo hướng bổ sung trách nhiệm kiểm tra, xác minh sơ bộ tố giác, tin báo về tội phạm đối với công an xã (tương đương với trách nhiệm của công an phường, thị trấn, đồn công an).

Cụ thể: “Công an xã, phường, thị trấn, đồn công an có trách nhiệm tiếp nhận tố giác, tin báo về tội phạm, lập biên bản tiếp nhận, tiến hành kiểm tra, xác minh sơ bộ và chuyển ngay tố giác, tin báo về tội phạm kèm theo tài liệu, đồ vật có liên quan cho cơ quan điều tra có thẩm quyền”.

Tuy nhiên, không phải mọi trường hợp công an xã đều phải thực hiện như vậy mà tùy từng trường hợp cụ thể công an xã có trách nhiệm tiếp nhận, xác minh sơ bộ ban đầu rồi mới chuyển cho cơ quan điều tra có thẩm quyền hoặc phải báo cáo ngay bằng hình thức liên lạc nhanh nhất để cơ quan điều tra có thẩm quyền tiếp nhận nguồn tin, xử lý theo quy định.

Việc sửa đổi, bổ sung này phù hợp và đáp ứng yêu cầu đặt ra trong tình hình mới trên cơ sở lực lượng công an xã đã được tổ chức chính quy (về chức danh, cơ cấu lực lượng, năng lực, trách nhiệm…), là lực lượng nòng cốt trong thực hiện nhiệm vụ bảo vệ an ninh quốc gia, bảo đảm trật tự, an toàn xã hội, đấu tranh phòng, chống tội phạm và vi phạm pháp luật. Trong bối cảnh dịch Covid-19 đang diễn biến phức tạp như hiện nay thì công an xã càng có vai trò quan trọng trong đấu tranh phòng, chống tội phạm, cần phải xử lý ngay vụ việc tại cơ sở.

Việc bổ sung quy định nêu trên trong Bộ luật Tố tụng hình sự là cần thiết, kịp thời; giải quyết được các khó khăn, vướng mắc cấp bách trong hoạt động điều tra hình sự.

Luật cũng bổ sung căn cứ “Vì lý do bất khả kháng do thiên tai, dịch bệnh” vào khoản 1 Điều 148 để tạm đình chỉ giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm, kiến nghị khởi tố; vào khoản 1 Điều 229 để tạm đình chỉ điều tra; vào khoản 1 Điều 247 để tạm đình chỉ vụ án trong giai đoạn truy tố.

Cụ thể, bổ sung điểm c vào sau điểm b khoản 1 Điều 148: Vì lý do bất khả kháng do thiên tai, dịch bệnh mà không thể kết thúc việc kiểm tra, xác minh để quyết định khởi tố hoặc không khởi tố vụ án. Bổ sung điểm d vào sau điểm c khoản 1 Điều 229: Khi không thể kết thúc điều tra vì lý do bất khả kháng do thiên tai, dịch bệnh nhưng đã hết thời hạn điều tra. Bổ sung điểm d vào sau điểm c khoản 1 Điều 247: Khi không thể tiến hành các hoạt động tố tụng để quyết định việc truy tố vì lý do bất khả kháng do thiên tai, dịch bệnh nhưng đã hết thời hạn quyết định việc truy tố.

Việc bổ sung như trên nhằm đáp ứng yêu cầu thực tiễn bởi thời gian qua có nhiều vụ việc, vụ án hình sự do thiên tai, dịch họa không thể tiến hành được các bước tố tụng (khoản 1 Điều 148, khoản 1 Điều 229 và khoản 1 Điều 247 Bộ luật Tố tụng hình sự trước không có quy định cho phép tạm đình chỉ trong trường hợp “vì lý do bất khả kháng do thiên tai, dịch bệnh).

Việc sửa đổi, bổ sung những điều, khoản nêu trên đáp ứng yêu cầu đấu tranh phòng, chống tội phạm; hạn chế xảy ra oan, sai; bỏ lọt tội phạm, người phạm tội...

Để đảm bảo việc áp dụng các căn cứ “Vì lý do bất khả kháng do thiên tai, dịch bệnh” trong giai đoạn xử lý vụ án được chặt chẽ, thống nhất, tránh lạm dụng, Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật Tố tụng hình sự quy định giao Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao chủ trì, phối hợp với Bộ trưởng Bộ Công an, Bộ trưởng Bộ Quốc phòng, Thủ trưởng các cơ quan khác có liên quan ban hành thông tư liên tịch để quy định chi tiết việc tạm đình chỉ “Vì lý do bất khả kháng do thiên tai, dịch bệnh”; quy định trách nhiệm chặt chẽ của cơ quan tiến hành tố tụng, người tiến hành tố tụng khi quyết định áp dụng căn cứ tạm đình chỉ trên...

Bài, ảnh: KIM THANH