Đảm bảo quyền lợi người bị thu hồi đất

Nhiều ý kiến góp ý dự thảo Luật Đất đai (sửa đổi) cho rằng, việc thu hồi và bồi thường, thực hiện tái định cư phải bảo đảm cho người bị thu hồi có chỗ ở, có điều kiện sống tốt, bảo đảm thu nhập bằng hoặc tốt hơn nơi ở cũ,...

Một góc khu dân cư - tái định cư trên địa bàn xã Vị Tân, thành phố Vị Thanh.

Việc thu hồi đất và tái định cư trong thời gian qua còn có những bất cập, hạn chế. Đây cũng là một trong những nội dung nhận được nhiều ý kiến đóng góp liên quan đến dự thảo Luật Đất đai (sửa đổi) lần này.

Trên thực tế, nói đến thu hồi đất là liên quan đến nhiều tổ chức và quyền lợi, sinh kế của nhiều người dân. Tuy nhiên, đây cũng là một trong những lĩnh vực nhạy cảm có nhiều khiếu kiện nhất. Xuất phát từ nhiều nguyên nhân như, hạn chế trong chính sách bồi thường, giá cả bồi thường; việc thực hiện chính sách về bồi thường, hỗ trợ và tái định cư, chuyển đổi nghề nghiệp, tạo việc làm cho người dân có đất bị thu hồi chưa đầy đủ và đồng bộ.

Đóng góp ý kiến về vấn đề thu hồi đất và tái định cư, ông Nguyễn Thanh Tùng, Trưởng phòng Tài nguyên và Môi trường thành phố Ngã Bảy, đồng tình rất cao với Điều 89 của dự thảo luật, quy định về nguyên tắc bồi thường: “Khi Nhà nước thu hồi đất phải bảo đảm người có đất bị thu hồi có chỗ ở, đảm bảo thu nhập và điều kiện sống bằng hoặc tốt hơn nơi ở cũ”.

Theo ông Tùng: “Qua nghiên cứu dự thảo Luật Đất đai sửa đổi lần này thì bản thân tôi đồng tình, tâm đắc nhất với quy định trên bởi thực tế khi chúng ta triển khai dự án, nếu chúng ta đảm bảo được tái định cư tốt, có nơi tái định cư trước khi thu hồi đất, thì việc các hộ dân đồng tình sẽ là rất cao”.

Còn với ông Nguyễn Hoàng Mạnh, Phó Chủ tịch Hội Luật gia tỉnh, tiêu chí “tốt hơn nơi ở cũ” cũng cần được ghi rõ trong luật là như thế nào. Theo ông Mạnh, vấn đề này liên quan đến đảm bảo các điều kiện cụ thể hỗ trợ tái định cư. Ví dụ, để đảm bảo tính công khai, minh bạch, các quy định của luật cũng phải có quy định về mức sống tối thiểu ở nơi tái định cư; cùng với đó, cần quy định rõ việc thực hiện đào tạo nghề, tạo việc làm, tổ chức lại sản xuất, ổn định đời sống lâu dài cho người có đất bị thu hồi…

“Việc này sẽ tránh tình trạng đơn vị hay nhà đầu tư nói “tốt hơn nơi ở cũ” nhưng trên thực tế, người dân không nhận thấy như vậy”, ông Mạnh chia sẻ.

Ông Nguyễn Văn Hồng, ngụ thị trấn Mái Dầm, huyện Châu Thành, cho rằng, nếu được, Luật Đất đai cần quy định rõ trong luật về quyền của người bị thu hồi đất tại các dự án phải được tham gia ngay từ đầu trong quá trình xây dựng phương án bồi thường, tái định cư; nếu phương án không tốt, không được đại đa số người dân khu vực đó đồng ý cao thì phải giải trình, thay đổi phương án. Không để tình trạng quyết rồi mới hỏi ý kiến người dân, thành chuyện đã rồi, lúc đó ý kiến của người dân gần như không có tác dụng, gây thiệt thòi cho người bị thu hồi đất.

Song song với quyền lợi của người bị thu hồi đất, nhiều ý kiến cũng đề xuất khi có quyết định thu hồi đất, đơn vị liên quan phải lên kế hoạch đền bù, bồi thường song song với việc thu hồi đất. Cơ quan liên quan phải giám sát việc giao nền tái định cư, tránh trường hợp chưa nhận được nền thì người dân sang bán cho người khác.

Ông Phan Thanh Tùng, Chủ tịch Liên đoàn Lao động thị xã Long Mỹ, cho rằng, đối với quy định về tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất, luật hiện hành quy định chỗ ở cho người bị thu hồi đất phải tốt hơn chỗ ở trước, nhưng thực tế nhiều khu tái định cư vẫn chưa đảm bảo yêu cầu này, nhiều trường hợp số tiền bồi thường không đủ để người bị thu hồi có thể ổn định sinh sống hoặc có trường hợp người dân sang bán ngay sau khi nhận được tái định cư, do đó tôi cho rằng chúng ta cần quy định cụ thể, giám sát chặt hơn để đảm bảo quyền lợi của người bị thu hồi đất.

“Đề nghị Quốc hội, HĐND các cấp cần giám sát chặt chẽ việc thu hồi đất và tái định cư đối với các dự án, để đảm bảo khi người dân bị thu hồi đất rồi thì tái định cư đảm bảo cuộc sống của họ có thể an cư, đảm bảo cuộc sống được tốt hơn, theo đúng như luật mình đưa ra”, ông Tùng đề xuất.

Bài, ảnh: Đ.B