Giữ lấy nghề nhang

Nhang (hương) là thứ không thể thiếu trên bàn thờ gia tiên trong đời sống tâm linh của mỗi gia đình người Việt. Nghề làm nhang cũng giải quyết được việc làm cho nhiều lao động, có thêm nguồn thu nhập hàng ngày.

Chị Trúc phơi nhang đã thành phẩm.

Nếu như những năm trước đây, trong những ngày cận tết hay ngày thường, ở thị trấn Một Ngàn và xã Tân Hòa, xã Tân Phú Thạnh, huyện Châu Thành A, có khá nhiều hộ làm nghề nhang. Nhưng khi trở lại lần này mọi thứ đều thay đổi, những cơ sở làm nhang năm nào giờ im lìm vắng lặng.

Ghé thăm anh Bảy Khang (Nguyễn Duy Khang), ở ấp Thị Tứ, thị trấn Một Ngàn, huyện Châu Thành A, người có hơn 10 năm làm nghề nhang, anh nói với tôi: “Nghỉ hết rồi. Trước đây nhờ làm nghề làm nhang mà đời sống của nhiều hộ dân ở đây đỡ phần vất vả. Những năm gần đây, tình hình sản xuất nhang gặp khó khăn ở đầu ra, do nhang xuất khẩu không bán được nên nhiều người đã chuyển sang nghề khác”.

Nhiều hộ bỏ nghề chuyển việc, một ít hộ cố bám trụ nghề chuyển sang sản xuất nhang theo hình thức nhỏ lẻ, chỉ tiêu thụ trong nước, nhưng gặp phải giá nguyên liệu đầu vào lại cao nên lời ít. Đây cũng là cái khó của người làm nhang, chỉ có người yêu nghề mới cố lấy giữ nghề. Không giống như những năm về trước, vào dịp tết mối lái đặt hàng liên tục, bà con phải làm ngày, làm đêm mới đủ số lượng để giao. Nếu như trước đây, người làm nhang phải se nhang bằng tay, cây nhang không đều, số lượng ít, một người làm cả ngày nhiều lắm cũng chỉ vài thiên (một thiên 1.000 cây). Những năm trở lại đây, nhờ có chiếc máy làm nhang ra đời đã giúp cho người làm nhang không chỉ bớt phần vất vả, mà cây nhang làm ra còn đẹp và đều. Để làm ra một cây nhang thành phẩm, đó là sự miệt mài, công phu của người rành nghề và sự khéo tay hòa trộn nguyên liệu mùn cưa, keo dính, bột hương… cho phù hợp.

Chị Trúc, vợ anh Khang cho biết trong các công đoạn làm nhang, khâu trộn bột là khó nhất. Bột phải mịn, độ ẩm phải đạt yêu cầu để bám chặt được vào thân nhang, còn nếu như pha trộn bột không đúng cách thì nhang sẽ không phát ra mùi thơm, cháy không đều. Trước đây, người ta trộn bột dùng tay để nhồi, dùng chân để giậm thì giờ đã có máy nên thay thế sức người khi nguyên liệu đã chuẩn bị xong. Bột và tăm nhang sẽ cho vào từng bộ phận của máy vận hành, người làm chỉ việc ngồi đợi nhang phóng ra rồi đem đi phơi nắng. Làm nhang bằng phương pháp tự động không quá vất vả, lại rất linh động về thời gian nên người thợ có thể vừa làm vừa lo việc nhà, nhưng vẫn đảm bảo số lượng nhang giao cho khách.

Với sự phát triển của khoa học kỹ thuật, nghề đan đát truyền thống, nghề làm nhang bằng phương pháp tự động và bán tự động đã góp phần không nhỏ để tạo việc làm ổn định cho lao động địa phương. Nhiều hộ gia đình coi đây là công việc chính, nhưng cũng có không ít hộ xem đây là việc làm thêm lúc nhàn rỗi, mặc dù công việc này thu nhập không cao nhưng cũng ổn định được việc làm thường xuyên cho người lao động. Dẫn chúng tôi ra khu vực sân phơi, chị Trúc cho biết những dàn sắt này dùng để phơi nhang sau khi se, còn khoảng sân đằng kia là nơi phơi tăm nhang đã nhúng màu. Phơi nhang nhìn thì dễ, nhưng cũng rất vất vả vì phải thường xuyên theo dõi, quan sát nếu trời mưa mà không thu gom kịp, bột nhang sẽ bị rã, mẻ nhang đó coi như bỏ đi, còn nếu trời không có nắng, nhang sẽ không đủ khô thì màu cũng sẽ thiếu đi ánh màu vàng nguyên liệu.

Cẩn thận ngồi tìm để loại bỏ những cây tăm nhang không đạt yêu cầu, anh Bảy Khang nói rằng gia đình cũng không dư dả gì, ngoài tuổi cao sức yếu, ruộng vườn cũng không. Nhờ biết nghề làm nhang mà anh chị có được khoản thu nhập 4-5 triệu đồng mỗi tháng. Số tiền tuy không lớn, nhưng cũng đủ để nuôi 3 đứa con khôn lớn nên người. Giờ mặc ai bỏ nghề đổi việc, nhưng anh thì quyết giữ lấy nghề.

Bài, ảnh: QUANG HẢI