Thủ tướng Anh Liz Truss có nguy cơ từ chức

Sau 6 tuần nhậm chức Thủ tướng Anh, bà Liz Truss đã và đang bị “sóng gió bủa vây” vì những chính sách chưa phù hợp.

Thủ tướng Anh Liz Truss. Ảnh: CNN

Theo đó, bà Truss đã hứng chịu chỉ trích sau khi sa thải loạt bộ trưởng đã ủng hộ đối thủ của bà là ông Rishi Sunak trong cuộc tranh cử lãnh đạo đảng Bảo thủ. Gần đây là việc sa thải Bộ trưởng tài chính Kwasi Kwarteng cùng với việc hủy bỏ nhiều chính sách kích cầu kinh tế mà bà đã đưa ra trong lúc tranh cử. Những động thái này đã làm tỷ giá đồng bảng Anh so với đồng USD giảm nhanh hơn các đồng tiền chủ chốt khác.

Tiếp sau đó là việc tân Bộ trưởng Tài chính Jeremy Hunt bác bỏ kế hoạch kinh tế của nhà lãnh đạo này và báo hiệu một thời kỳ thắt lưng buộc bụng mới ở Anh. Ông Hunt cho rằng: “Điều mọi người muốn hơn bất cứ điều gì khác là sự ổn định và theo quan điểm của tôi, đó cũng chính là những gì một Thủ tướng nên làm. Trong bối cảnh quốc tế đầy thách thức như hiện nay, chúng ta sẽ phải đưa ra những quyết định khó khăn về chi tiêu. Chúng ta sẽ không thể cắt giảm thuế nhanh như chúng ta muốn và một số loại thuế sẽ phải tăng lên”.

Thủ tướng Liz Truss hồi tuần trước đã phải thừa nhận gói “Ngân sách nhỏ” công bố hôm 23-9 là nguyên nhân gây ra những bất ổn gần đây trên các thị trường và buộc phải đảo ngược quyết định giảm thuế gây tranh cãi. Theo đó, Các thị trường tài chính Anh bắt đầu rơi vào tình trạng căng thẳng từ ngày 23-9 sau khi cựu Bộ trưởng Kwarteng công bố kế hoạch cắt giảm thuế trị giá 45 tỉ bảng (50 tỉ USD) mà chưa giải thích rõ làm cách nào để bù đắp cho nguồn thu ngân sách bị giảm vì những biện pháp cắt giảm thuế này. Trong khi đó, Thủ tướng Liz Truss từng đề cập đến khả năng tăng nợ công để bảo vệ kế hoạch “Ngân sách nhỏ” này. Hiện tại, để đưa tình hình trở lại đúng hướng, Thủ tướng Truss thông báo sẽ giữ nguyên mức tăng thuế doanh nghiệp lên 25%, như chính phủ tiền nhiệm đã thông báo, thay vì đóng băng ở mức hiện tại.

Bà Truss nhấn mạnh: “Việc cần làm ngay lúc này là phải thay đổi và hành động để trấn an thị trường về kỷ luật tài khóa của chúng ta. Do đó, tôi đã quyết định giữ nguyên việc tăng thuế doanh nghiệp đã được chính phủ trước đó lên kế hoạch”.

Tuy nhiên quyết định này lại có nguy cơ khiến các doanh nghiệp chịu ảnh hưởng nặng nề hơn. Theo Giám đốc điều hành của Hiệp hội Doanh nghiệp Make UK, ông Stephen Phipson, Anh cần khẩn cấp một chiến lược kinh tế và công nghiệp dài hạn, đáng tin cậy để thúc đẩy đầu tư, thay vì tiếp tục chạy ngoằn ngoèo từ chính sách này sang chính sách tiếp theo. Các thị trường cũng ngay lập tức phản ứng trước quyết định “quay xe” của Thủ tướng Liz Truss khi đồng bảng Anh quay đầu giảm nhẹ.

Bất ổn tài chính liên quan đến các chính sách điều hành kinh tế của Thủ tướng Liz Truss trong thời gian vừa qua đã khiến uy tín của đảng Bảo thủ giảm mạnh. Bà không chỉ bị Công đảng đối lập chỉ trích nặng nề mà còn gây chia rẽ ngay cả trong nội bộ đảng Bảo thủ. Một số nghị sĩ đảng Bảo thủ muốn bà Truss từ chức trong vài ngày tới, số khác cảnh báo đảng cầm quyền sẽ đánh mất quyền lực nếu lật đổ lãnh đạo thứ hai chỉ trong vài tháng.

Hiện chính trường Anh đang diễn ra cuộc chạy đua tìm người thay thế bà Truss ngày càng gia tăng khi các đồng minh của Bộ trưởng Quốc phòng Ben Wallace đang lôi kéo sự ủng hộ giữa các nghị sĩ để lên nắm quyền. Các nhóm nghị sĩ của đảng Bảo thủ dự kiến gặp nhau trong tuần này để thảo luận về việc phế truất bà Truss.

Từ khi Anh bỏ phiếu rời Liên minh châu Âu năm 2016, 3 thủ tướng đã ra đi và bà Liz Truss có nguy cơ trở thành người thứ 4 nếu không tìm được cách cắt giảm chi tiêu công và tăng thuế để xoa dịu các nhà đầu tư. Chính phủ và vị tân Bộ trưởng Tài chính mà bà vừa bổ nhiệm sẽ chỉ có 2 tuần để quyết định làm thế nào để lấp đầy một “lỗ đen” lên tới hàng chục tỉ bảng Anh trong ngân sách tài chính công.

“Sóng gió bủa vây” trên chính trường khiến nhiều khả năng kịch bản từ chức sẽ lại tái diễn đối bà Truss trong nay mai.

HN tổng hợp