Thị trường lương thực thế giới thêm cú sốc

Nga đã tạm dừng xuất khẩu gạo cho đến cuối năm nay để hỗ trợ thị trường nội địa, Chính phủ Nga tuyên bố hôm 26-7.

Chương trình Lương thực thế giới (WFP) cứu trợ cho người dân tại Ethiopia.

Theo Chính phủ Nga, biện pháp cấm xuất khẩu gạo “tạm thời” này nhằm ổn định thị trường trong nước.

“Chính phủ đã tạm thời cấm xuất khẩu gạo thô và gạo đã qua chế biến. Hạn chế sẽ có hiệu lực cho đến ngày 31-12-2023”, tuyên bố được đăng trên Telegram cho biết, “Quyết định được đưa ra để duy trì sự ổn định trên thị trường nội địa”.

Lệnh cấm xuất khẩu gạo không áp dụng cho các thành viên khác của Liên minh Kinh tế Á - Âu (gồm Armenia, Belarus, Kazakhstan và Kyrgyzstan) hoặc Nam Ossetia và Abkhazia.

Ấn Độ, nước xuất khẩu gạo lớn nhất thế giới, đã áp dụng lệnh cấm xuất khẩu gạo tương tự, theo đó cấm bán gạo trắng non-basmati ra nước ngoài. New Delhi cho biết, động thái này sẽ “đảm bảo có đủ gạo cung cấp” và “làm dịu đà tăng giá gạo ở thị trường nội địa”.

Theo Times of India, động thái cấm xuất khẩu gạo của Ấn Độ đã gây ra một số đợt mua tích trữ trong hoảng loạn ở nhiều quốc gia khác nhau. Các video trên mạng xã hội cho thấy những túi lương thực quan trọng “bay khỏi kệ” và hàng dài người xếp hàng bên ngoài các cửa hàng tạp hóa.

Từ Mỹ đến Canada và Australia, các báo cáo về việc người dân Ấn Độ ở nước ngoài tích trữ lương thực đang lan truyền chóng mặt. Một số cửa hàng đã áp đặt giới hạn mua, trong khi những cửa hàng khác tăng giá để trục lợi. Các nhà hàng Ấn Độ lo thiếu nguyên liệu để chế biến.

Nhiều báo quốc tế đã tìm hiểu nguyên nhân đằng sau tình trạng mua tích trữ bất thường này trong bối cảnh giá lương thực toàn cầu tăng đột biến trong thời gian gần đây.

Giá thực phẩm toàn cầu đã gia tăng kể từ khi Nga rút lui khỏi thỏa thuận ngũ cốc Biển Đen vào tuần trước. Để kiềm chế xuất khẩu ngũ cốc trong bối cảnh lạm phát thực phẩm cao, Ấn Độ đã áp đặt lệnh cấm xuất khẩu gạo không phải là gạo Basmati. Trong khi biện pháp này làm giảm giá nội địa, nó đã gây ra lo ngại về tình trạng thiếu hụt trong cộng đồng người Ấn Độ ở nước ngoài và cộng đồng người châu Á ở Mỹ và các nơi khác.

Ấn Độ là một nhà cung cấp quan trọng trong thị trường gạo toàn cầu. Khác với quyết định ngừng xuất khẩu lúa mì năm ngoái, việc cấm xuất khẩu gạo sẽ có tác động lớn hơn vì xuất khẩu gạo của Ấn Độ chiếm khoảng 40% trong thị trường gạo toàn cầu. Xuất khẩu lúa mì của Ấn Độ chỉ chiếm khoảng 1% trong thương mại lúa mì toàn cầu.

Mưa mùa lớn là nguyên nhân Ấn Độ quyết định cấm xuất khẩu gạo?

Theo Mint, đúng là mưa mùa lớn đã góp phần vào quyết định cấm xuất khẩu gạo. Mưa lớn tại các tiểu bang sản xuất gạo chủ chốt như Punjab và Haryana đã gây thiệt hại đáng kể cho vụ mùa vừa được gieo trồng.

Các cơ quan nông nghiệp địa phương báo cáo rằng gần 250.000ha cánh đồng lúa ở 14 huyện của Punjab và 150.000ha ở 7 huyện của Haryana bị ngập lụt. Nếu việc này tiếp diễn, mưa lớn có thể dẫn đến giảm sản lượng gạo do thiệt hại gia tăng cho cánh đồng lúa.

Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) đã dự báo rằng việc Nga rút lui khỏi thỏa thuận lúa mì Biển Đen có thể làm tăng giá lúa mì toàn cầu lên 10-15%.

Lệnh cấm xuất khẩu gạo của Ấn Độ khiến vấn đề trầm trọng thêm. Gourinchas đã dự đoán rằng có thể mất đến cuối năm 2024 hoặc đầu năm 2025 để lạm phát trở lại mục tiêu của ngân hàng trung ương, đánh dấu sự kết thúc chu kỳ hiện tại của chính sách tiền tệ thắt chặt.

NGUYỄN TẤN tổng hợp