Vị Thanh: hình thành và phát triển: Quân dân Vị Thanh chống địch vi phạm Hiệp định Paris

Bị thất bại trên khắp chiến trường, Mỹ - ngụy buộc phải ký Hiệp định Paris lập lại hòa bình ở Việt Nam vào ngày 21-1-1973, nhưng với bản chất hiếu chiến, đế quốc Mỹ vẫn chưa từ bỏ ý đồ thôn tính nước ta, ngoan cố phá bỏ Hiệp định Paris.

Kinh Tắc Huyện Phương, nay thuộc xã Vị Tân, thành phố Vị Thanh, nơi xảy ra nhiều trận đánh ác liệt vào năm 1973.

Ở thị xã Vị Thanh, địch đã lập được bộ máy kìm kẹp tương đối hoàn chỉnh đến tận xóm, ấp, quân số tập trung khá đông và được trang bị các phương tiện chiến tranh hiện đại, do đại tá Hồ Ngọc Cẩn làm tỉnh trưởng Chương Thiện.

Đối với ta, sau cuộc tổng tiến công chiến lược năm 1972, bước vào năm 1973, lực lượng luôn được xây dựng và phát triển. Các cơ sở mật trong nội ô thị xã vẫn được duy trì và củng cố. Lực lượng vũ trang chính trị và binh vận không ngừng lớn mạnh, sự chỉ đạo của thị xã ủy ngày càng tập trung hơn vào nội ô.

Tháng 1-1973, được cơ sở báo cho biết là bọn cảnh sát ở quận Đức Long mỗi buổi sáng thường đến quán cô Dân, cách chi cảnh sát quận Đức Long khoảng vài trăm mét để uống cà phê và ăn sáng. Ta bố trí 1 tổ trinh sát gồm 3 đồng chí, hóa trang mặc quân phục cảnh sát dã chiến đến ngay tại quán nổ súng tiêu diệt 7 tên.

Lúc này, thị xã ủy chỉ đạo phải chủ động đánh địch ngay từ đầu, chỉ thị cho Đội biệt động thị xã bố trí tuyến cắm cờ giành đất, giành dân trước khi công bố Hiệp định Paris có hiệu lực tại vùng kinh Tắc Huyện Phương. Đây là khu vực thuộc ấp Nàng Chăn của thị xã, cách nội ô thị xã khoảng 600m về phía tây, cách căn cứ trung đoàn 31 chừng 400m.

Ngay trong đêm 27 rạng 28 tháng 1-1973, đội biệt động bố trí lực lượng lập tuyến phòng ngự đề phòng địch đánh vào khu vực này. Sáng ngày 28-1, địch cho 2 đại đội trinh sát của trung đoàn 31 phối hợp với 1 đại đội biệt kích tiểu khu và 1 đại đội bảo an ứng chiến của tiểu đoàn 406 tràn vào vùng kiểm soát của ta. Tới kinh Tắc Huyện Phương, chúng chạm ngay các chốt của đội biệt động.

Địch bị đánh bất ngờ nên hốt hoảng tháo chạy, nhưng cấp chỉ huy vùng IV chiến thuật là tên tướng Nguyễn Vĩnh Nghi và 1 cố vấn Mỹ ngồi trên máy bay trực thăng thị sát địa hình đã hò hét bọn lính xông lên cắm cờ, giành đất.

Suốt từ sáng đến chiều, địch mở tất cả 7 đợt tấn công vào phòng tuyến của ta. Các chiến sĩ biệt động thị xã nắm chắc tay súng đánh hất địch trở lại. Ta bắn trúng máy bay trực thăng chở tướng Nguyễn Vĩnh Nghi buộc nó phải bay về đáp xuống sân bay Vị Thanh.

Qua 1 ngày chiến đấu, ta diệt được 45 tên và làm bị thương 26 tên địch. Ngay trong đêm 28-1-1973, một cơ sở của ta khởi nghĩa diệt tên Chí Hùng, trung úy đại đội trưởng ác ôn, ngoan cố không chịu thi hành hiệp định. Ngày 29-1-1973, địch đưa quân càn vào Ba Voi cắm cờ giành dân, lấn đất theo kế hoạch tràn ngập lãnh thổ. Ra lệnh cắm trại, cấm gia đình binh sĩ vào thăm, ra lệnh bắn bỏ những tên trốn lính, không thi hành lệnh hành quân.

Đến ngày 30-1-1973, anh Võ Văn Ty là đảng viên mật của đội biệt động, một cơ sở của ta trong phòng vệ dân sự ấp Vị Long, tổ chức nhậu nhẹt đã lôi kéo được 13 tên lính đồn kinh xáng Nhà Đèn. Đồn này có 1 trung đội đóng giữ, lợi dụng lúc trong đồn bọn lính còn ít, ta tổ chức đánh chiếm đồn và diệt được 1 tên, thu 27 súng, 2 máy PRC 25.

Lúc 5 giờ sáng ngày 6-2-1973, 12 binh sĩ thuộc đại đội, tiểu đoàn 2, trung đoàn 31, sư đoàn 21 đóng quân trên tuyến lộ Vị Thanh - Hỏa Lựu khởi nghĩa diệt tên trung úy Tùng - đại đội trưởng, thượng sĩ Nghi, trung sĩ Hiểu, tên Triệu Soi giữ máy thông tin đại đội và 7 tên ác ôn khác, mang ra 3 súng và 1 máy PRC.

Sau đó, du kích vùng II thị xã đặt mìn diệt tên Lâm Quang Be giữa ban ngày tại kinh Tắc Huyện Phương. Đây là một tên ác ôn, được địch đưa xuống làm trưởng ấp Nàng Chăn. Khi làm trưởng ấp, hắn bắt bớ bỏ tù và làm tiền rất nhiều người.

Đêm 22 rạng ngày 23-3, ta sử dụng 2 cơ sở nội tuyến và 1 cảm tình thuộc đại đội 2, tiểu đoàn 2, trung đoàn 31 đóng tại kinh Mười Thước khởi nghĩa diệt 25 tên, trong đó có 1 trung úy, thu nhiều súng và khí tài. 160 gia đình đồng bào trong và ngoài thị xã Vị Thanh đã đấu tranh chống địch bắt chụp ảnh, làm giấy tờ gia đình không chấp nhận cộng sản, bắt vào phòng vệ dân sự và tố cáo những hành động vi phạm hiệp định của chính quyền Sài Gòn.

Lợi dụng tình hình, địch lại đề ra kế hoạch bình định dài hạn 3 năm ở vùng IV chiến thuật, với các mục tiêu cơ bản là chiếm 85% đất, 95% dân. Âm mưu của chúng là phá hoại hiệp định ngừng bắn, huy động lực lượng quân sự lớn, liên tiếp mở các cuộc hành quân lấn chiếm, bình định các vùng nông thôn giải phóng, nhất là các vùng tiếp giáp thị trấn, thị xã.

Để chuẩn bị lực lượng thực hiện bước 1 bình định ở Chương Thiện, địch tập trung rất đông quân, bao gồm 2 trung đoàn của sư đoàn 9 và 21, 2 lữ đoàn, 1 chi đoàn xe bọc thép, 5 chiếc tàu sắt, 1 đại đội biệt kích, 1 đại đội công binh, đại đội bảo an… Ngoài ra, địch còn ra sức nắm tôn giáo và các tổ chức, đảng phái phản động; cho máy bay rải chất độc hóa học phát quang địa hình ven khu vực thị xã…

VỊ THANH