Vị Thanh: Hình thành và phát triển: Đảng bộ thị xã Vị Thanh ra đời

Cuối năm 1964 đầu năm 1965, trên khắp các chiến trường, ta đã giành được nhiều thắng lợi, phong trào cách mạng miền Nam không ngừng lớn mạnh.

Kênh 59 ngày nay, nơi đây vào tháng 5-1967, Đội biệt động thị xã kết hợp với Tiểu đoàn 303 đánh đồn Kinh 59, diệt 1 trung đội dân vệ của Mỹ - ngụy.

Thời gian này, ở thị trấn Vị Thanh, Mỹ - ngụy tập trung lực lượng và phương tiện chiến tranh với quy mô lớn, tăng cường các trận địa pháo 105 ly, lập phòng tuyến xung quanh thị trấn, cứ 1km chúng đóng 1 đồn, trong đó có 1 trung đội được trang bị vũ khí đầy đủ, đưa thêm cố vấn Mỹ xuống tỉnh lỵ Chương Thiện.

Ngoài bọn bảo an, biệt kích của tiểu khu Chương Thiện, địch còn tăng cường lực lượng cho Trung đoàn 31 của Sư đoàn 2 và 2 tiểu đoàn biệt động quân 42 và 44. Chúng mở nhiều cuộc càn quét với quy mô lớn, đánh vào vùng giải phóng, dùng pháo và trực thăng bắn phá suốt ngày đêm ở những vùng nông thôn sâu như Ba Voi, Nàng Chăn và một số vùng nông thôn lân cận thuộc các huyện Gò Quao, Giồng Riềng, Hồng Dân, Long Mỹ… để dồn dân ra vùng kìm kẹp, đồng thời để chúng dễ bắt đi lính.

Ngày 11-7-1965, đồn Vịnh Chèo bị ta tấn công, bọn địch tại thị trấn Vị Thanh đã đưa quân chủ lực sang chi viện, bọn này do tên đại úy Ê chỉ huy. Tại khu vực từ Xẻo Ruộng (Hỏa Lựu) đến kinh Đường Đào (Vĩnh Thuận Đông), ta phục kích và tiêu diệt bọn này khoảng 200 tên, bắt sống trên 70 tên, thu nhiều súng đạn, làm cho bọn địch sống sót còn lại phải bỏ chạy về thị trấn Vị Thanh.

Nhằm đối phó trước tình thế bị tấn công dồn dập của ta, bọn địch ở tiểu khu Chương Thiện đã điều động Tiểu đoàn bảo an 413 đến chi viện cho đồn Trà Ban Nhỏ (Long Mỹ) bị ta tấn công. Ngày 11-12-1965, khi đoàn xe chở bọn chúng chạy đến khu vực Nước Đục, lực lượng vũ trang của ta phục kích đánh chúng. Kết quả trận đánh, ta diệt 200 tên địch, phá hư 12 xe quân sự và bắt sống được 1 tên cố vấn Mỹ. Đây là trận công đồn đả viện rất hiệu quả. Đặc biệt trong trận này, ta đã bắt sống được tên cố vấn Mỹ Tadios, đây là cố vấn Mỹ đầu tiên bị ta bắt trên chiến trường miền Tây.

Lúc bấy giờ, chi bộ đảng thị trấn đề ra nhiệm vụ tiếp tục tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với quần chúng nhân dân, đấu tranh với địch trên các mặt trận: vũ trang, chính trị, binh vận, tích cực xây dựng lực lượng vũ trang để đánh địch.

Thực hiện Nghị quyết 12 của Trung ương Đảng là phải xây dựng, phát triển và củng cố hàng ngũ đảng, phát triển Đoàn thanh niên nhân dân cách mạng. Củng cố, phát triển dân quân du kích,… cán bộ đảng viên đã có sự chuyển biến nhận thức rõ rệt, luôn vững tin vào thắng lợi của cách mạng, chi bộ Đảng thị trấn đã phát triển có 17 đảng viên.

Địa bàn thị trấn Vị Thanh có một vị trí chiến lược hết sức quan trọng, Mỹ - ngụy luôn có âm mưu muốn biến nơi đây thành căn cứ quân sự để làm bàn đạp tấn công căn cứ địa cách mạng của ta ở U Minh và một số vùng lân cận. Thấy được tầm quan trọng của địa bàn thị trấn Vị Thanh và để chỉ đạo kịp thời phong trào cách mạng ở đây, Tỉnh ủy Cần Thơ đã quyết định thành lập Đảng bộ thị xã Vị Thanh trên cơ sở Chi bộ thị trấn Vị Thanh, có tăng cường bổ sung thêm cán bộ từ tỉnh xuống nhằm tạo thành một mối tương quan lực lượng để phá tan mưu đồ thâm độc của Mỹ - ngụy.

Lúc này, ta có đội vũ trang thị trấn Vị Thanh theo sự chỉ đạo của tỉnh, ta thành lập Đội biệt động thị xã. Ngày 18-6-1966, tại vùng II thị xã, Đội biệt động thị xã Vị Thanh ra đời.

Đội biệt động lúc mới thành lập chỉ có 9 đồng chí, do đồng chí Phạm Văn Nhiều làm đội trưởng, đồng chí Nguyễn Văn Sáu làm chính trị viên. Vũ khí trang bị cho đơn vị gồm nhiều loại súng bộ binh, trong đó gần một nửa là súng của địch mà ta thu được.

Sau khi Đội biệt động thị xã thành lập được 10 ngày, dưới sự chỉ đạo trực tiếp của đồng chí Đinh Công Dụng, Bí thư Tỉnh ủy Cần Thơ, hội nghị thành lập Đảng bộ thị xã Vị Thanh được tiến hành vào ngày 28-6-1966 tại nhà đồng chí Ba Mai, ở ấp 7, xã Vĩnh Viễn, huyện Long Mỹ gồm 6 đồng chí. Đồng chí Ba Lai được giao nhiệm vụ là Bí thư Thị xã ủy.

Sau khi thành lập, cơ quan thị xã ủy về đóng căn cứ tại ấp 10, xã Vĩnh Hòa Hưng, huyện Gò Quao. Lúc đầu chưa bám được dân, ta phải ở xa thị xã từ 5-10km, thường là căn cứ bung ra hoạt động vào ban đêm.

Gần 20 ngày sau thành lập, Ban Chỉ huy đội biệt động thị xã đã quyết định đánh trận đầu tiên, phục kích tại kinh Lò Bún nằm trên tuyến xáng Xà No. Ngay trong đêm 5 rạng sáng ngày 6-7-1966, lực lượng ta chỉ có 6 đồng chí, đã bí mật đến trận địa mai phục chờ địch. Đến 6 giờ 30 ngày 6-7, địch đã lọt vào trận địa mai phục của ra và qua gần 10 phút nổ súng, ta đã tiêu diệt tại chỗ 9 tên, bắn bị thương 4 tên, còn 1 tên bỏ chạy. Ta thu 9 súng và rút về căn cứ an toàn.

Cuối năm 1966, địch đã đưa về thị xã Vị Thanh và tuyến đường từ thị xã Vị Thanh đến Nàng Mau 9 đoàn bình định trên 600 tên, phối hợp với bọn đồn bót xung quanh tấn công vào căn cứ của ta và một số đường giao thông làm cho hoạt động của ta gặp nhiều khó khăn.

Mặc dù địch tăng cường lực lượng đánh phá, nhưng lực lượng vũ trang ta vẫn bám trụ và tấn công địch liên tục. Suốt gần 6 tháng cuối năm 1966, sau trận đánh đầu tiên, lực lượng vũ trang thị xã đã đánh 12 trận, diệt 20 tên, làm bị thương 11 tên, phá hủy 2 cống trên trục lộ từ xã Vị Thanh đi Nàng Mau và từ thị xã Vị Thanh đi Hỏa Lựu.

Đầu tháng 3-1967, lực lượng biệt động thị xã phối hợp với bộ đội chủ lực bắn gần 1.000 quả pháo vào hậu cứ Trung đoàn 31, làm cho bọn địch chết và bị thương trên 300 tên. Đầu tháng 5-1967, Đội biệt động thị xã kết hợp với tiểu đoàn 303 đánh đồn Kinh 59, diệt 1 trung đội dân vệ.

Tiếp tục đối phó kế hoạch bình định của địch, Thị xã ủy đã phát động phong trào đánh Mỹ với khẩu hiệu “tìm Mỹ mà diệt, tìm ngụy mà đánh”. Qua đó, trong Đông xuân 1966-1967, quân và dân thị xã Vị Thanh đã kết hợp với các đơn vị bạn đánh 11 trận lớn nhỏ, loại khỏi vòng chiến đấu 529 tên, phá hủy 27 xe quân sự và một phần cư xá của Tòa hành chính tỉnh Chương Thiện, đốt cháy 36 phuy xăng, thu 34 súng các loại. Riêng mũi binh vận đã làm rã ngủ được 66 tên địch.

VỊ THANH