Thổ Nhĩ Kỳ và Syria bên bờ vực chiến tranh

Mặc dù đã cơ bản giành lại toàn bộ tỉnh Idlib từ tay của phe đối lập, nhưng Syria đang phải đối mặt với cuộc chiến mới với Thổ Nhĩ Kỳ.

Xe quân sự của Thổ Nhĩ Kỳ xuất hiện tại Hazano gần Idlib, Syria. Ảnh: REUTERS

Mới đây, Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdogan cảnh báo một chiến dịch quân sự mới đã được lên kế hoạch cụ thể và sẽ nổ ra tại tỉnh Idlib của Syria bất cứ lúc nào. Ông Erdogan khẳng định: “Một chiến dịch tại Idlib chỉ còn là vấn đề thời gian”. Nhà lãnh đạo này cam kết Ankara sẽ “không để Idlib rơi vào tay chính quyền Tổng thống Bashar al-Assad cùng lực lượng hậu thuẫn”. Đây thật sự là “cảnh báo cuối cùng” phát đi tín hiệu chiến tranh sẽ nổ ra giữa Thổ Nhĩ Kỳ và Syria.

Trước đó, Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Erdogan cũng cho rằng các cuộc đàm phán với Nga về tình hình Idlib đã không đáp ứng đề nghị của Ankara và hai bên chưa tìm được tiếng nói chung để giải quyết cuộc khủng hoảng đang diễn ra. Ông Erdogan tuyên bố quyết tâm bảo vệ Idlib “bất kể giá phải trả” khi Thổ Nhĩ Kỳ có thể phải đối mặt với làn sóng người tị nạn mới.

Tỉnh Idlib ở phía Tây Bắc Syria nằm giáp biên với Thổ Nhĩ Kỳ và là thành trì lớn cuối cùng của các lực lượng chống Chính phủ Syria trong cuộc nội chiến. Ankara đã bảo trợ một số nhóm vũ trang tại khu vực này, tuy nhiên nơi đây cũng có đông đảo lực lượng thánh chiến - những người không quan tâm đến giải pháp hòa bình cho cuộc xung đột này. Nếu Idlib thất thủ xem như những nỗ lực của Thổ Nhĩ Kỳ đã thất bại hoàn toàn.

Thực chất không phải đến thời điểm này các cuộc giao tranh giữa Ankara và Damascus mới diễn ra mà thời gian gần đây đã có hàng trăm vụ nã pháo vào nhau tại Idlib của Syria làm cho hàng trăm binh sĩ thương vong. Chiến thắng Idlib của Quân đội Chính phủ Syria chính là “giọt nước tràn ly” làm gia tăng căng thẳng giữa Thổ Nhĩ Kỳ và Syria.

Về sâu xa, những mâu thuẫn Ankara và Damascus thuộc về quan điểm. Lâu nay, Thổ Nhĩ Kỳ và Mỹ ủng hộ phe đối lập (người Kurd) ở Syria để tiêu diệt tổ chức Nhà nước Hồi giáo (IS) tự xưng tại quốc gia này. Vùng Idlib được xem là đại bản doanh của người Kurd bấy lâu nay. Do đó, chính quyền Tổng thống Syria Bashar al-Assad ví như cái gai trong mắt của Thổ Nhĩ Kỳ cần phải nhổ bất cứ lúc nào. Trong khi đó, Nga và một số quốc gia khác lại công nhận và hậu thuẫn cho chính quyền Damascus và xem đây là đồng minh tin cậy để tiêu diệt IS. Từ đó mâu thuẫn diễn ra giữa Thổ Nhĩ Kỳ và Syria mặc dù Mỹ tuyên bố rút quân khỏi quốc gia này.

Trước những diễn biến căng thẳng trên, người phát ngôn Điện Kremlin Dmitry Peskov nhấn mạnh, Nga phản đối mạnh mẽ phát động cuộc chiến tại Idlib của Thổ Nhĩ Kỳ, đồng thời tuyên bố nếu Thổ Nhĩ Kỳ tiến hành một chiến dịch quân sự chống lại các lực lượng Chính phủ Syria tại Idlib thì đây sẽ là kịch bản tồi tệ nhất. Matxcơva và Ankara tiếp tục duy trì liên lạc nhằm tìm cách ngăn chặn căng thẳng ở Idlib leo thang hơn nữa.

Nga hiện đang đóng vai trò trung gian hòa giải mâu thuẫn giữa Ankara và Damascus nhằm ngăn không cho căng thẳng leo thang thành một cuộc đối đầu lớn. Tuy nhiên, kết quả đạt được còn quá mong manh.

Còn nhớ, hồi năm 2018, Nga và Thổ Nhĩ Kỳ đã ký kết thỏa thuận thiết lập vùng giảm căng thẳng tại Idlib. Theo thỏa thuận, Thổ Nhĩ Kỳ được cho là sử dụng các thế mạnh tại Idlib để xoa dịu tình trạng bạo lực cũng như ngăn chặn các cuộc tấn công tại những vùng lãnh thổ khác của Syria và giải quyết vấn đề người di cư tị nạn. Tuy nhiên, thỏa thuận trên chưa từng được thực thi toàn diện với việc Damascus thường xuyên phản ánh về tình trạng phiến quân tấn công xuyên biên giới.

Trong vài tuần qua, bạo lực gia tăng tại đây trong bối cảnh lực lượng Chính phủ Syria, với sự hậu thuẫn của Nga, đã cơ bản giành lại quyền kiểm soát khu vực Idlib. Điều này đồng nghĩa với việc thành trì cuối cùng của phe đối lập đã bị thất thủ hoàn toàn.

Giới phân tích nhận định, Idlib thất thủ cũng đồng nghĩa Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdogan đã thất bại. Do vậy, để trả đũa cho những thất bại đã và đang diễn ra, rất nhiều khả năng lời dọa phát động cuộc chiến tại Syria của Thổ Nhĩ Kỳ sẽ trở thành hiện thực.

HN tổng hợp