EU và Anh lại lúng túng trong đàm phán hậu Brexit

Chưa chịu nhượng bộ nhau nên đàm phán thương mại hậu Brexit giữa Anh và EU nhiều khả năng thất bại.

Dù đã “ly hôn” nhưng câu chuyện “hậu chia tay” và đàm phán Anh - EU vẫn còn khá rối ren. Nguồn: AFP

Ba vấn đề mấu chốt chưa thể giải quyết được giữa Liên minh châu Âu (EU) và Anh hiện nay là quyền đánh bắt cá, sân chơi bình đẳng cho kinh doanh và quản trị việc thực thi thỏa thuận rút lui.

Về quyền đánh bắt cá, Ngoại trưởng Ireland Simon Coveney khẳng định, đây là vấn đề “nan giải” hơn cả vấn đề liên quan các quy tắc cạnh tranh. Ông Coveney cho rằng, nếu không có thỏa thuận về đánh bắt cá, thì “tất cả mọi thứ có thể đổ bể”.

Hạn ngạch đánh bắt và quyền tiếp cận lãnh hải của Anh là những vấn đề do Brussels quyết định. Thế nhưng, Chính phủ Anh cho rằng họ đã rời khỏi EU nên muốn giành lại quyền kiểm soát vùng biển của mình. Do vậy đàm phán cần hoàn tất thỏa thuận này trước để các doanh nghiệp chuẩn bị và ngư dân của cả hai bên cần biết những gì sẽ xảy ra vào ngày đầu tháng 1-2021. Trước đó, Trưởng đoàn đàm phán của EU Michel Barnier lưu ý: “Hai bên vẫn tồn tại những khác biệt đáng kể”.

Đối với chính sách cạnh tranh công bằng trong hoạt động thương mại, Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen nhận định: “Đây là những ngày quyết định trong quá trình đàm phán, song bà không thể khẳng định liệu chắc chắn sẽ đi đến một thỏa thuận hay không”.

Trong khi đó, thông điệp ở London mang tính tích cực hơn. Trưởng đoàn đàm phán Anh David Frost chia sẻ: “Mặc dù đã muộn, song vẫn có thể đạt được một thỏa thuận”.

Tuy nhiên cho đến thời điểm này cả Anh và EU vẫn còn loay hoay với những bất đồng chưa thể nhượng bộ. Nếu không đạt được thỏa thuận thương mại hậu Brexit thì cả Anh và EU đều phải tuân thủ cách tính thuế quan theo Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO). Điều này đồng nghĩa với việc doanh nghiệp hai bên đều gặp bất lợi.

Là một thành viên của EU trong hơn 40 năm, nhiều nhà xuất khẩu của Anh dựa vào nguyên liệu thô hoặc khách hàng có trụ sở tại châu Âu và ngược lại. Do đó, việc áp dụng thuế quan theo WTO sẽ đội giá thành sản xuất nên các doanh nghiệp gặp khó. Chính yếu tố này nên các nhà sản xuất ô tô đang dự trữ ô tô và các bộ phận để tránh bị đánh thuế trong trường hợp Anh và EU không đạt được thỏa thuận.

Chính phủ Anh mới đây đã kêu gọi doanh nghiệp trong nước sẵn sàng hoàn tất các công tác chuẩn bị cho giai đoạn chuyển giao Brexit trong thời gian một tháng nữa, nhằm tránh xảy ra bất kỳ khả năng gián đoạn hoạt động nào khi các quy định mới bắt đầu có hiệu lực vào ngày 1-1-2021.

Tương tự, một nhà ngoại giao cấp cao của EU cho biết, khối có thể sẽ triển khai các biện pháp đột xuất vào ngày 2 hoặc 3-12 nếu không thể đạt được thỏa thuận thương mại với Anh. Theo đó, các công ty và cơ quan như văn phòng hải quan trên khắp EU sẽ phải xác định áp đặt loại thuế nào và các biện pháp khác trong trường hợp không có thỏa thuận. Nhà ngoại giao này nhấn mạnh giờ đến lúc EU phải thực hiện các biện pháp này sau nhiều tuần trì hoãn.

Trong một động thái liên quan, mới đây Anh và EU đều lên tiếng cảnh báo thỏa thuận thương mại hậu Brexit đang gặp khó khăn và hai bên vẫn còn những bất đồng. Trước đó, Thủ tướng Boris Johnson từng tuyên bố Anh sẵn sàng chấp nhận phương án không có thỏa thuận nếu đàm phán không mang lại kết quả. Trong khi đó, Ngoại trưởng Ireland, ông Simon Coveney cảnh báo rằng không còn nhiều thời gian và việc không nhất trí được về vấn đề đánh bắt cá có thể phá hỏng toàn bộ thỏa thuận.

Còn Thủ tướng Đức Angela Merkel cho biết một số nước thành viên đang mất dần kiên nhẫn, nhưng nhấn mạnh không cần phải đạt được thỏa thuận bằng mọi giá và thỏa thuận cuối cùng phải đem lại lợi ích cho tất cả các bên.

Rõ ràng cả Anh và EU hiện đều có các bước chuẩn bị cho kịch bản không đạt được thỏa thuận hậu Brexit. Đây chính là tác nhân làm cản trở đàm phán của hai phía trong những ngày tới.

Theo giới phân tích, nếu hai bên không đạt được thỏa thuận để kịp phê chuẩn trước ngày 31-12 tới, nhiều hoạt động như thương mại, đánh bắt cá, đi lại… giữa EU và Anh sẽ gặp rào cản và chịu thiệt hại rất lớn. Đây là hệ lụy mà cả EU và Anh đều không muốn xảy ra.

HN tổng hợp