Những tác động pháp lý của việc chung sống không đăng ký kết hôn

Việc chung sống như vợ chồng nhưng không đăng ký kết hôn sẽ có những tác động và hệ quả pháp lý đối với việc thực hiện quyền, nghĩa vụ giữa các bên trong trường hợp có tranh chấp phát sinh.

Một vụ về hôn nhân gia đình được hòa giải tại tòa án.

Hiện nay, tình trạng chung sống như vợ chồng nhưng không đăng ký kết hôn đang diễn ra ngày càng phổ biến, với nhiều hình thức như: sống chung không đăng ký kết hôn, sống thử, sống chung giữa 2 người đồng tính, giữa những người chuyển giới,...

Có được pháp luật thừa nhận ?

Theo quy định của pháp luật, nếu tổ chức đám cưới nhưng không đăng ký kết hôn cũng không được coi là vợ chồng hợp pháp mà chỉ được xem là trường hợp chung sống như vợ chồng. Việc chung sống này tuy không được pháp luật công nhận, nhưng cũng không bị pháp luật cấm nếu không vi phạm về độ tuổi kết hôn và các trường hợp bị pháp luật cấm kết hôn như: chung sống như vợ chồng với người đang có chồng, có vợ...

Dưới góc độ xã hội, việc sống chung như vợ chồng nhưng không đăng ký hoặc sống thử sẽ làm ảnh hưởng tới giá trị của các quy định pháp luật, ý thức thực thi pháp luật cũng như làm giảm giá trị, ý nghĩa của việc đăng ký kết hôn. 

Hiện nay, bên cạnh sống chung như vợ chồng giữa những người khác giới còn có tình trạng sống chung như vợ chồng giữa người đồng tính, người chuyển giới. Luật Hôn nhân và gia đình năm 2014 quy định: “Nhà nước không thừa nhận hôn nhân giữa những người cùng giới tính”, tuy nhiên, trên thực tế, pháp luật không cấm những người cùng giới tính được chung sống với nhau.

Mặt khác, việc chung sống như vợ chồng của những người đồng tính cũng giống như những người chuyển giới, chưa được pháp luật thừa nhận. Do đó, hiện không có một khung pháp lý nào để đảm bảo quyền lợi cho các đối tượng này, nhất là khi xảy ra tranh chấp thì không được giải quyết theo các quy định của pháp luật về hôn nhân và gia đình.

Không làm phát sinh quyền, nghĩa vụ

Theo quy định pháp luật hiện hành, nam, nữ có đủ điều kiện kết hôn theo quy định chung sống với nhau như vợ chồng mà không đăng ký kết hôn thì không vi phạm pháp luật. Tuy nhiên, việc chung sống với nhau như vợ chồng cũng không làm phát sinh quyền, nghĩa vụ giữa vợ và chồng.

Bởi theo Điều 14, Luật Hôn nhân và gia đình năm 2014 quy định, việc giải quyết hậu quả pháp lý của việc nam, nữ chung sống với nhau như vợ chồng mà không đăng ký kết hôn như sau: nam, nữ có đủ điều kiện kết hôn theo quy định của luật này chung sống với nhau như vợ chồng mà không đăng ký kết hôn thì không làm phát sinh quyền, nghĩa vụ giữa vợ và chồng.

Riêng quyền, nghĩa vụ đối với con, tài sản, nghĩa vụ và hợp đồng giữa các bên được giải quyết theo quy định tại Điều 15 và Điều 16 của Luật Hôn nhân và gia đình năm 2014. Trong trường hợp nam, nữ chung sống với nhau như vợ chồng nhưng sau đó thực hiện việc đăng ký kết hôn theo quy định của pháp luật, thì quan hệ hôn nhân được xác lập từ thời điểm đăng ký kết hôn.

Do đó, khi có tranh chấp phát sinh thì việc giải quyết quan hệ tài sản, nghĩa vụ và hợp đồng của nam, nữ chung sống với nhau như vợ chồng mà không đăng ký kết hôn chủ yếu được giải quyết theo thỏa thuận giữa các bên.

Trong trường hợp không thỏa thuận được thì giải quyết theo quy định của Bộ luật Dân sự và các quy định khác của pháp luật có liên quan. Thế nhưng, việc giải quyết quan hệ tài sản này phải bảo đảm quyền, lợi ích hợp pháp của phụ nữ và con; công việc nội trợ và công việc khác có liên quan để duy trì đời sống chung sẽ được xem như lao động có thu nhập.

ĐÌNH BẢO tổng hợp