Triển vọng mô hình tôm – lúa

Hơn một năm nay, mô hình nuôi tôm trên vùng đất lúa ở xã Lương Nghĩa, huyện Long Mỹ, đã và đang khẳng định hiệu quả kinh tế cao, hứa hẹn nhiều triển vọng phát triển trong tương lai.

Bí thư Tỉnh ủy Trần Công Chánh (thứ 3, từ trái qua) thị sát thực tế vùng nuôi tôm - lúa ở ấp 6, xã Lương Nghĩa.

Nổi bật là ngay trên vùng đất khó, viên lang bãi bồi, khu vực nằm trên địa bàn xã Lương Nghĩa, nhiều nông hộ đã nhanh chóng thay đổi cuộc sống sau những vụ canh tác mô hình kết hợp tôm - lúa thành công.

Mô hình kết hợp “thông minh”

Sở dĩ, gọi là mô hình kết hợp “thông minh” vì điều kiện tự nhiên đã “vô tình” tạo cho xã Lương Nghĩa có được lợi thế từ hệ sinh thái mặn - ngọt trong năm. Theo đó, mùa khô, người dân có thể lấy nước mặn nuôi tôm, đến mùa mưa thì tiến hành trữ nước ngọt lại để trồng lúa. Với phương thức sản xuất này, nông dân địa phương chẳng những từng bước xóa bỏ tình trạng “lúa cũ đổi lúa mới” mà còn cải thiện nguồn thu nhập cho gia đình.

 Qua 2 đợt nuôi tôm sú trên nền đất lúa thành công, ông Nguyễn Văn Rạng, ở ấp 6, xã Lương Nghĩa, cho hay: “Vào mùa khô hàng năm, vùng viên lang bãi bồi luôn chịu ảnh hưởng tình trạng nước dâng từ Biển Tây và Biển Đông, với biên độ mặn thấp nhất cũng ở mức 5-7‰. Do đó, hầu hết người dân ở đây chủ yếu canh tác được 2 vụ lúa trong năm. Đó là vụ lúa Hè thu muộn (bắt đầu từ tháng 6 khi có mưa xuống) và vụ lúa Đông xuân. Tuy nhiên, năng suất thu được không cao, trúng lắm được khoảng 700-800kg lúa tươi/công, chưa kể giá cả bấp bênh, sâu bệnh tấn công, giá thành sản xuất cao nên cuộc sống gia đình luôn thiếu trước hụt sau”.

Sau khi được người thân ở huyện Hồng Dân, Bạc Liêu gợi mở hướng sản xuất mô hình tôm - lúa quảng canh, ông Rạng bắt đầu nuôi thử nghiệm trên 3ha đất canh tác của gia đình mình. “Bước đầu chuyển đổi sản xuất sang 1 vụ tôm - 1 vụ lúa, tôi lo lắng lắm. Nhưng nhờ học hỏi kỹ thuật từ những người đi trước nên vụ tôm vừa qua lợi nhuận mang lại cao gấp nhiều lần so với làm lúa. Tới đây, tôi dự định tiếp tục thả nuôi lại để phát triển kinh tế gia đình”, ông Rạng chia sẻ.

Theo ông Nguyễn Văn Đồng, Giám đốc Sở NN&PTNT tỉnh, mô hình sản xuất tôm - lúa là mô hình kinh tế mới, mang tính bền vững cao, vì tận dụng triệt để 2 đối tượng trong cùng một hệ sinh thái. Hơn hết là cây lúa được gieo trồng trên đất nuôi tôm sẽ phát triển tốt, nhờ tận dụng phân hữu cơ từ phế thải và thức ăn thừa của tôm, hoặc cần thiết kết hợp sử dụng thêm phân hóa học sẽ góp phần bảo vệ năng suất, hạn chế sâu bệnh tấn công, nâng cao chất lượng sản phẩm. Qua đó, người dân vừa có lúa, vừa có tôm, môi trường sinh thái được bảo vệ, ổn định sản xuất dài lâu và nâng cao cuộc sống gia đình.

Thế nhưng, ông Đồng băn khoăn rằng: Bên cạnh những hiệu quả thiết thực, người dân địa phương vẫn còn gặp phải một số vướng mắc. Chẳng hạn, người dân chỉ nuôi theo hình thức quảng canh, thiếu vốn, hệ thống thoát và giữ nước thiếu an toàn, khâu áp dụng khoa học kỹ thuật chưa đạt, chất lượng sản phẩm chưa mang tính cạnh tranh cao, nhất là mua tôm giống trôi nổi, tiềm ẩn nhiều rủi ro. Vì vậy, tới đây cần nạo vét hệ thống kênh mương, thành lập các mô hình thí điểm, đẩy mạnh liên kết với các công ty sản xuất con giống chất lượng, gắn với bao tiêu sản phẩm, nhằm sản xuất bền vững 2 đối tượng chủ lực tôm - lúa ở địa phương.

Mở hướng phát triển lâu dài

Ông Lê Xuân Tý, Phó Giám đốc Sở Khoa học và Công nghệ tỉnh, thông tin: “Mô hình tôm - lúa rất phù hợp với tình hình thực tế địa phương. Vì vậy, đơn vị sẽ tiếp tục mời các chuyên gia đầu ngành từ Trường Đại học Cần Thơ xuống tập huấn để người dân nắm bắt tiến bộ khoa học kỹ thuật sản xuất tốt hơn. Dự kiến sắp tới, đơn vị sẽ liên kết với một số ngành liên quan trong tỉnh làm thí điểm 6 mô hình nuôi tôm trên diện tích khoảng 6ha, từ đó có cơ sở đánh giá và triển khai nhân rộng ra cho bà con”.

Từ những hướng đi thiết thực, ông Lương Thanh Văn, Chủ tịch Hội đồng quản trị, Tổng Giám đốc Công ty TNHH Việt - Úc, đề xuất: Với vị thế trung tâm của 3 tỉnh Bạc Liêu, Cà Mau, Kiên Giang thì Hậu Giang rất có lợi thế phát triển mô hình tôm - lúa. Nếu được, ngoài tôm sú, người dân Hậu Giang có thể phát triển thêm tôm càng xanh, tôm thẻ chân trắng. Bởi lẽ, nuôi tôm thẻ chân trắng, rút ngắn thời gian chăm sóc, ít rủi ro, lợi nhuận cao.

“Công ty luôn sẵn sàng hỗ trợ người dân sản xuất bằng cách hình thành 1 phòng thí nghiệm tại địa phương, kết hợp công tác quan trắc chất lượng nước, hỗ trợ kỹ thuật. Tuy nhiên, ở góc độ kinh doanh, công ty chúng tôi sẽ liên hệ với các đơn vị thu mua ở Đồng Tháp nhằm góp phần đảm bảo đầu ra sản phẩm cho người dân. Về lâu dài, đặc biệt vào năm 2018, công ty dự kiến thành lập nhà máy chế biến theo chuỗi sản xuất khép kín, bền vững”, ông Văn khẳng định.

Trên cơ sở đó, Bí thư Tỉnh ủy Trần Công Chánh yêu cầu các sở, ngành liên quan của tỉnh cần có động thái hỗ trợ tích cực và cụ thể hơn, nhất là đẩy mạnh nghiên cứu, ứng dụng khoa học và công nghệ, quan tâm nạo vét hệ thống thủy lợi, đảm bảo tích trữ nước ngọt, tạo lưu thông dòng chảy tốt, hạn chế ô nhiễm môi trường, giúp phát triển bền vững vùng tôm - lúa địa phương. Mặt khác, tăng cường tuyên truyền và khuyến khích người dân tận dụng đất trống ven tuyến đê bao ngăn mặn trồng các loại rau màu hay cây ăn trái có giá trị kinh tế cao, góp phần hạn chế sâu bệnh, chuột tấn công gây hại mùa màng…

Bài, ảnh: CHÍNH VŨ