Mỹ - Trung Quốc tăng căng thẳng

Một số chuyên gia nhận định mối quan hệ Mỹ - Trung, hai nền kinh tế hàng đầu thế giới đang ở thời điểm tồi tệ nhất trong nhiều thập kỷ.

Sau dịch bệnh viêm đường hô hấp cấp do vi-rút Corona gây ra, Tổ chức Y tế thế giới (WHO) và Đài Loan, Hong Kong trở thành chiến tuyến mới của cuộc đối đầu giữa Mỹ và Trung Quốc.  Nguồn: THE ECONOMIST

Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo cho hay nước này sẽ hạn chế thị thực đối với các quan chức Trung Quốc đương nhiệm và đã nghỉ hưu, những người bị cho là chịu trách nhiệm hoặc có liên quan đến việc hủy hoại mức độ tự trị cao của Hong Kong. Động thái diễn ra trước cuộc họp quốc hội Trung Quốc kéo dài 3 ngày bắt đầu từ ngày 28-6 nhằm ban hành luật an ninh mới lên Hong Kong.

Hôm 25-6, Thượng viện cũng đã thông qua dự luật có thể giúp chính quyền của Tổng thống Donald Trump trừng phạt Trung Quốc vì ban hành luật an ninh Hong Kong. Dự luật được đưa ra nhằm đáp trả việc Trung Quốc mới đây ban hành luật an ninh với Hong Kong.

Thượng nghị sĩ Chris Van Hollen tuyên bố văn bản này là thông điệp rõ ràng rằng sẽ có hậu quả nếu Trung Quốc tiến tới cản trở quyền tự chủ của Hong Kong.

Dự luật sẽ tăng cường khả năng của Chính phủ Mỹ trong việc trừng phạt những cá nhân, tổ chức vi phạm các cam kết của Trung Quốc đối với Hong Kong theo Tuyên bố chung Trung - Anh và luật Cơ bản. Dự luật cũng yêu cầu trừng phạt các thực thể tài chính giao dịch với các cá nhân ủng hộ cản trở quyền tự chủ của Hong Kong. Các tổ chức này sẽ bị cấm hợp tác với đối tác Mỹ, bị giới hạn tham gia các hoạt động giao dịch bằng đồng USD.

Sau khi Thượng viện phê duyệt, Hạ viện cũng sẽ thông qua một phiên bản dự luật riêng. Bất kỳ sự khác biệt nào giữa hai phiên bản đều sẽ được lưỡng viện thảo luận và thống nhất trước khi đưa tới Nhà Trắng để ông Trump ký thành luật.

Tổng thống Donald Trump mới đây cũng đã kích hoạt quá trình hủy bỏ ưu đãi kinh tế đặc biệt đối với Hong Kong, cơ chế từng giúp Hong Kong trở thành một trung tâm tài chính toàn cầu.

Về phần mình, Trung Quốc nói rằng nước này đang truyền tín hiệu đến Mỹ, cảnh báo không nên vượt qua lằn ranh đỏ nếu không muốn ảnh hưởng đến việc mua hàng hóa và nông sản theo thỏa thuận thương mại song phương giai đoạn 1.

Tại cuộc họp với Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo ở Hawaii hôm 17-6, Ủy viên Quốc vụ Trung Quốc Dương Khiết Trì đã liệt kê một loạt hành động của Mỹ liên quan vấn đề Hong Kong, Đài Loan và việc Mỹ ban hành luật cấm vận quan chức Trung Quốc liên quan đến vấn đề người Duy Ngô Nhĩ ở Tân Cương.

Ông Dương được cho là đã lặp lại cam kết của Trung Quốc về việc thực hiện thỏa thuận thương mại nhưng nhấn mạnh hai bên cần phải làm việc cùng nhau. The Wall Street Journal dẫn lời một quan chức Trung Quốc giấu tên cho rằng ý ông Dương muốn nói phía Mỹ không nên can thiệp quá sâu vào vấn đề nội bộ của Trung Quốc. “Lằn ranh đỏ không nên bị vượt qua”, vị quan chức nói.

Sau cuộc gặp, Phó Thủ tướng Lưu Hạc, quan chức phụ trách đàm phán thương mại với Mỹ, đề cập việc Trung Quốc có khả năng thực hiện thỏa thuận thương mại hay không tùy thuộc vào việc Mỹ phải giảm bớt áp lực trên những vấn đề khác.

 Phát biểu tại một diễn đàn tài chính ở Thượng Hải ngày 18-6, ông Lưu nói rằng “hai nước nên loại bỏ sự can thiệp, tạo điều kiện và không khí để cùng thực thi thỏa thuận giai đoạn một”.

Một số quan chức Trung Quốc cho rằng Phó Thủ tướng Lưu đang ám chỉ thái độ ngày càng cứng rắn của Mỹ đối với Trung Quốc và muốn nói rằng sẽ khó khăn cho giới lãnh đạo Bắc Kinh trong việc mua lượng lớn hàng hóa Mỹ giữa lúc bị hứng bão chỉ trích như vậy.

Ông Alan Dupont, Giám đốc điều hành Công ty Tư vấn rủi ro Cognoscenti (Australia), nhận định: “Mỹ và Trung Quốc đang hướng đến cuộc chiến tranh lạnh mới, có thể gây tổn hại cho thế giới nhiều hơn so với cuộc cạnh tranh địa chính trị giữa Washington và Liên Xô vào cuối Thế chiến thứ hai”.

Một số nhà phân tích khác cảnh báo cuộc đối đầu này càng thêm sóng gió khi ông Donald Trump dự kiến theo đuổi lập trường cứng rắn đối với Trung Quốc trong nỗ lực tìm kiếm nhiệm kỳ thứ hai tại cuộc bầu cử dự kiến diễn ra vào tháng 11 tới.

NGUYỄN TẤN tổng hợp